Irys w sztuce i w ogrodzie

Kwiat irys (Iris L.), zwany też kosaćcem (botanicy pewnie się obruszą, że to nie to samo) występuje na całym świecie. Obejmuje co najmniej 311 gatunków i tysiące odmian w różnych fascynujących wariantach kolorystycznych, które potrafi wyczarować Matka Natura. Ma wymowną symbolikę. Jako symbol pokoju między narodami promują go Chorwaci, którzy w roku 2000 ogłosili, że irys jest kwiatem narodowym ich kraju. Dla starożytnych Egipcjan kwiat irysa był symbolem majestatu i władzy. Mitologia grecka opowiada historię bogini Iris, która potrafiła rozpinać łuk tęczy łączący niebo z ziemią, bogów z ludźmi. Tam, gdzie tęcza dotknęła ziemi wyrastały irysy. Podobno za każdym razem w innych barwach. O mitycznej bogini Iris niezwykle pięknie opowiedział nam Jan Parandowski[1]:

„Iris była pokojówką Hery. Pomagała królowej niebios przy nocnej i rannej toalecie i ścieliła jej łóżko. Sama nie kładła się nigdy. Nie zdejmując trzewików i nie rozwiązując pasa, drzemała gdziekolwiek bądź, czujna na każde wołanie. Miała szerokie skrzydła i latała nawet prędzej od Hermesa. Posyłano ją na ziemię […] jako bogini tęczy rozpinała ów cudny łuk siedmiobarwny, co ziemię łączył z niebem.”

Irys jako kwiat symbolizuje wiarę, nadzieję i odwzajemnioną miłość. Podobno, kto po raz pierwszy ujrzy irysa, wkrótce zakocha się z wzajemnością. Być może irysowy czar zadziała nie tylko za pierwszym razem… Nie zaszkodzi spróbować J . Irys pobudzał wyobraźnię artystów. Był ulubionym kwiatem Młodej Polski. Zdobi wiele ornamentów secesyjnych. Irysy spotykamy na obrazach m.in. Stanisława Wyspiańskiego i Jacka Malczewskiego. Fantazmatyczny wręcz wymiar zyskały irysy namalowane przez Vincenta van Gogha, spopularyzowane przez gadżety muzealno-pamiątkarskie. Prym wiodą tu oczywiście Słoneczniki, jednakże irysy nie pozostają daleko w tyle.

We Włoszech powstała opera zatytułowana Iris. Skomponował ją Pietro Mascagni (1863-1945). Najbardziej znanym dziełem tego kompozytora jest opera „Rycerskość wieśniacza” Cavalleria rusticana. Autorem libretta jest słynny Luigi Illica, który jest współautorem tekstów do Tosci i Madame Butterfly. Opera Iris opowiada dramatyczną historię Japonki o imieniu Iris. Premiera przedstawienia miała miejsce 22.11.1898 w Teatro Costanzi w Rzymie. Widoczny poniżej afisz został opublikowany po raz pierwszy przez wydawnictwo muzyczne Giulio Ricordi’ego w Mediolanie w 1898r. Plakat utrzymany w stylistyce Alfonsa Muchy jest dziełem urodzonego w Sankt Petersburgu Niemca, Adolfo Hohenstein’a. Artysta uważany jest za ojca włoskiej sztuki plakatu i przedstawiciela Stile Liberty, włoskiej secesji. Sławę przyniosły mu także wspaniałe kostiumy i scenografie, które tworzył dla przedstawień teatralnych i la Scali, najsłynniejszego domu operowego w Europie.

Pozostajemy we Włoszech. Irysy są symbolem Florencji! Oto florencki Ogród Irysowy założony w roku 1954. Z terenu roztacza się widok na miasto oraz okoliczne wzgórza. Dla zwiedzających ogród dostępny jest tylko przez miesiąc, w porze kwitnienia kwiatów. W maju tam była i irysy sfotografowała Małgorzata Kistryn.

Przypisy

1. Jan Parandowski. Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 75. ↵